Bekering en vergeving

In gesprek met rabbijn Keesing over Jom Kipoer

De Joodse najaarsfeesten Rosj Hasjana en Jom Kipoer zijn de plechtigste momenten op de Joodse kalender. Rabbijn Uriël Keesing introduceert de feesten en vertelt hoe hij Jom Kipoer doorbrengt en ervaart.

In de eerste helft van oktober worden twee Joodse feesten gevierd: Rosj Hasjana en Jom Kipoer. Kunt u deze feesten kort introduceren?

“Ik leg de betekenis van de feesten altijd zo uit. Je moet je voorstellen dat God op Rosj Hasjana, Joods Nieuwjaar, een groot boek voor Zich heeft met daarin de namen van alle wereldbewoners. Op die dag noteert Hij wat het lot zal zijn van iedere wereldbewoner en van de wereld zelf. Tijdens de zogenaamde tien dagen van inkeer die daarop volgen, kunnen we door inkeer, liefdadigheid en het uitspreken van de gebeden met een rechte intentie, iedere aanvankelijk slechte lotsbeslissing van God veranderen in een goede beslissing. Die eindbeslissing neemt God op Jom Kipoer, Grote Verzoendag, als Hij opnieuw het boek ter hand neemt.”

Hoe viert u Jom Kipoer?

“Jom Kipoer is een vastendag. Ik vast daarom van zonsondergang tot zonsondergang, totaal 25 uur. Ik probeer verder op Jom Kipoer de hele dag in de synagoge aanwezig te zijn. Ik herinner me in een grijs verleden dat ik op Jom Kipoer ziek was en niet naar de synagoge kon gaan. Behalve dat ik ziek was, voelde ik me ook verschrikkelijk omdat ik op de allerbelangrijkste dag van het jaar niet in de synagoge was geweest. Het verblijf in de synagoge op Jom Kipoer is enorm belangrijk. Je ziet tientallen mensen die, net als jij, in gebed verzonken zijn. Deze gebeden zijn zeer indrukwekkend. Er zijn gebeden waarbij vrijwel geen oog droog blijft.”

Wat ervaart u op Jom Kipoer?

“Vaak moet ik op Jom Kipoer denken: ‘Een jaar geleden zat ik op dezelfde plaats, heb de gebeden uitgesproken en God vergiffenis gevraagd om verschillende overtredingen die ik heb begaan. Hoe staat het er nu met mij voor? Heb ik die overtredingen inderdaad vermeden of ben ik opnieuw in zonden gevallen?’ Soms kan ik mezelf een schouderklopje geven. Aan de andere kant geldt vaak dat er andere overtredingen zijn bijgekomen. Kortom, hoe je het ook wendt of keert, je weet dat je afhankelijk bent van de goedheid van de Eeuwige.”

Brengt Jom Kipoer u altijd wat u wenst?

“Het is moeilijk om op deze vraag een antwoord te geven. Eigenlijk kun je dat pas zeggen nadat het jaar is afgelopen en je kunt nagaan of alle wensen die je op Jom Kipoer hebt ingediend bij God in vervulling zijn gegaan. Heel veel hangt ook af van de manier waarop je Jom Kipoer hebt beleefd. Als ik inderdaad heel de dag in de sjoel (synagoge) heb doorgebracht en alle gebeden heb kunnen bidden, heb ik het gevoel dat ik kan zeggen: ‘Kijk eens God, ik heb alles gedaan wat ik kon. Ik hoop dat U er rekening mee houdt dat ik geen engel ben, maar een gewoon mens. Ik heb weliswaar beloofd om op allerlei gebieden mijn leven te verbeteren, maar U weet, omdat ik mens ben is dat niet altijd mogelijk.”

Wat kunnen christenen leren van de Joodse viering van Jom Kipoer?

“Dat is een vraag die ik niet kan beantwoorden. Het is aan christenen zelf om te bepalen wat ze meenemen van wat ik heb gezegd over Jom Kipoer. Over het algemeen kan ik wel zeggen dat ik het heel belangrijk vind dat we kennisnemen van elkaars godsdiensten. Mijn vrouw heeft wel eens tegen mij gezegd: ‘Is dat eigenlijk wel zo zinvol om met christenen te spreken? Wij hebben onze gewoontes, de christenen hebben hun gewoontes.’ Ik geloof in het belang van het onderlinge gesprek. Wederzijds begrip kan volgens mij alleen maar zegen brengen.”

Gespreksvragen

Een ontmoeting met vertegenwoordigers van andere godsdiensten leidt tot herkenning en vervreemding. Deze gespreksvragen kunnen helpen bij een verdere doordenking van het onderwerp.

1. De Joodse feesten Rosj Hasjana en Jom Kipoer staan sterk in het teken van verzoening en de toekomst. Hoe bewust bent u bezig met deze onderwerpen?
2. Jom Kipoer is het Joodse feest van de verzoening. Welke overeenkomsten en verschillen ziet u tussen het Joodse en christelijke denken over verzoening?
3. Er wordt wel gezegd dat het jodendom een godsdienst is van de wet en het christendom een godsdienst van genade. Klopt dat? In hoeverre bevestigen of ontkrachten uitspraken van rabbijn Keesing dit gezegde?
4. Of christenen iets van de Joodse viering van Jom Kipoer kunnen leren, is uiteindelijk aan christenen zelf, aldus rabbijn Keesing. In hoeverre verrijkt het nadenken over Jom Kipoer uw christen-zijn?

Drs. Groothedde (Jeruzalem) is consulent van het Centrum voor Israëlstudies