Boekbespreking
drs. C.M.H. van Lieshout
Synagogen
Vierduizend jaar geschiedenis vanuit bijbels, archeologisch en historisch perspectief
Uitg.: Everread / Woerden; 195 blz., f 79,90
Als we gewend zijn de Bijbel achter elkaar te lezen, gaan we na Maleachi verder in het Evangelie naar Mattheüs. Daar horen we ineens van het bestaan van synagogen. Wat dat precies zijn, wordt niet uitgelegd. Kennelijk waren de lezers van het Nieuwe Testament er zozeer mee vertrouwd dat dat niet nodig was! Ergens in de tijd tussen de beide Testamenten moet de synagoge een gevestigd instituut voor het jodendom zijn geworden. En het is dat tot op de dag van vandaag - sinds de verwoesting van de tempel nog meer dan in de tijd van Jezus’ omwandeling op aarde!
Mevrouw Van Lieshout heeft nu een boek het licht laten zien, waarin ze het ontstaan en de ontwikkeling van de synagoge tekent. Het is een fraai uitgegeven boek geworden, met vele prachtige foto’s, en het is een genoegen erin te bladeren.
Op zoek naar de wortels van de synagoge gaat mevrouw Van Lieshout terug naar het Oude Testament, naar de tijd ver vóór de ballingschap, en ze wijst op teksten als Num. 8:9 en Deut. 31:12, waar het volk wordt bijeengeroepen en verzameld. Ze legt ook een lijn naar de huisgodsdienstoefeningen, zoals die beschreven staan in het boek Job. Maar echt een synagoge is het allemaal nog niet - die ontstaat pas in of na de ballingschap.
De plaats van de synagoge in het jodendom is naast de tempel, en zeker niet in concurrentie ermee. Dat blijkt wel daaruit dat ging zowel naar de tempel als naar de synagoge ging, en ook uit het feit dat op het tempelplein zelfs synagogen waren!
Men kan rustig stellen dat de synagoge - vanwege de wekelijkse lezing van Mozes - het volk Israël in de verstrooiing als volk in stand heeft gehouden, en meer nog: dat de HERE langs die weg zijn volk heeft bewaard bij de tora én de volken heeft belemmerd het Oude Testament af te schaffen, als een fossiel uit een voorbije tijd.
Het boek biedt meer dan de titel belooft. Dat kan ook niet anders. Wie over de geschiedenis van de synagoge schrijft, schrijft over de geschiedenis van het volk Israël. Soms had dat iets minder uitgebreid mogen zijn. Storend is het zeker niet.
Onvermijdelijk bevat het boek ook een aantal fouten. Ik noem er enkele:
- de foto op blz. 102 laat Massada zien, en niet het Herodion
- is de ark in Cochin (India) naar het oosten gericht (blz. 32)?
- wie kerkt er nu precies in de voormalige synagoge van Enkhuizen (167/170)?
Laat me positief eindigen: het is een fraai boek, dat ik met genoegen heb gelezen. Het is goed, dat er vanuit christelijke kring goede voorlichting wordt gegeven over het jodendom!
G.C. den Hertog
Vrede over Israël jrg. 44 nr. 1 (feb. 2000)
www.kerkenisrael.nl/vrede-over-israel