Waarom studeren aan een Joodse rabbijnenopleiding?

De Schrift bestuderen... dat zit bij wijze van spreken diep verankerd in het Joodse DNA. De bekende rabbi Hillel antwoordde eens op een vraag of het mogelijk is om de Thora te leren, terwijl je op één voet staat: “Wat schadelijk is voor jou, doe dat ook niet aan een ander. Dat is de Thora, de rest is interpretatie. Ga en studeer.”

In november 2022 heeft een groep theologen en predikanten de daad bij het woord gevoegd. Ze besloten mee te doen aan een online-cursus van het Schechter Institute, georganiseerd door het Centrum voor Israëlstudies. Er is al jaren een goede band tussen het Centrum voor Israëlstudies en deze rabbijnenopleiding. De CIS-collega’s Albert Groothedde en Joan Bonhof hebben diverse cursussen gevolgd over midrashim (Joodse verhalende vorm van uitleg); bekende rabbijnen uit de tijd van het Nieuwe Testament (Hillel, Yochanan Ben Zakkai); de theologische duiding van de val van Jeruzalem, etc. Telkens weer bleek dat kennis van de Joodse exegese uit de eerste eeuwen verhelderend en verrijkend was voor de uitleg van het Nieuwe Testament.

Bruggen slaan

Helemaal boeiend is dat de docent, dr. Vernon Kurtz, goed in staat is bruggen te slaan tussen de Joodse en de christelijke wereld. In zijn werkzame leven had hij leidinggevende functies binnen het conservative Jodendom in de Verenigde Staten. Daar studeerde hij zowel aan Joodse als christelijke theologische faculteiten. Als geen ander weet hij dus bruggen te slaan tussen Joodse bronnen én het Nieuwe Testament.

Genoeg redenen dus om collega’s in Nederland enthousiast te maken voor een korte introductiecursus over de aard en de wijze van openbaring in het jodendom en het christendom. Samen delen we de Schrift (Tenach, Oude Testament), maar de leesbrillen zijn geheel anders. Hoe zien Joden openbaring? Welke rol heeft de Talmoed hierin? Op welke wijze vinden we de discussies over en uit de mondelinge Thora terug in het Nieuwe Testament?

Joodse invloeden

Eén van de deelnemende collega’s is ds. Sander Kok, anderhalf jaar geleden bevestigd als predikant van de christelijke gereformeerde kerk in Opperdoes. Hij is — mede door het onderwijs op de TUA over Kerk & Israël — zeer geïnteresseerd geraakt in de dialoog met het jodendom. Hoe verhouden beide zich tot elkaar? Beide hebben immers dezelfde oorsprong, maar de wegen zijn uiteen gegaan.

Naast deze interesse is er ook een belangrijke inhoudelijke én praktische reden om deel te nemen. Als de meeste (zo niet alle) schrijvers van het Nieuwe Testament Joden zijn, dan kan het niet anders dan dat de Joodse achtergrond en wijze van exegetiseren mede bepalend is voor het Nieuwe Testament. Door de komst van Christus is de Joodse manier van leven en denken uit de Schrift weliswaar door een vernieuwing heengegaan, maar daarmee is zij niet minder Joods geworden.

Helder is dat de Joodse wijze van omgaan met de Schrift heel anders is als dan onze westerse, op rationale basis geschoeide exegese. Hoe nuttig is dan kennis van de Joodse exegese! Wat is er mooier dan met een Joodse kenner mee te kijken met zijn omgang met de Schrift?

Vervolgvragen

Wat betreft ds. Kok is de cursus zeker een aanrader. Er liggen zeker nog verdere vragen om op te studeren: Hoe zou een rabbijnse Jood vandaag de dag de wijze van exegetiseren van het Oude Testament door Paulus ervaren? Maakt het verschil als het een Messiaanse Jood betreft?

Kortom, het smaakt naar meer.

Ds. J.H. Bonhof is directeur van het CIS