Israël, een volk met een missie

Christenen kunnen niet om het Joodse volk heen. Het is een volk met een missie; een missie opgedragen door God Zelf.

Het werk van het Centrum voor Israëlstudies wordt getypeerd met drie kernwoorden: luisteren, dienen en getuigen. In een serie artikelen ga ik in op getuigen onder het Joodse volk.

In de vorige aflevering schetste ik de verschillende posities die Nederlandse kerken en organisaties innemen ten opzichte van Jodenzending.

In deze derde aflevering staat de vraag centraal: Wat leert de Schrift ons als het gaat om de positie van het Joodse volk in Gods heilsplan? Beantwoording van deze vraag is van belang bij ons nadenken over het onderwerp van deze serie, zo zal in de volgende afleveringen blijken.

Missio Dei

De inzet van de Schrift is helder: zending (en evangelisatie) is principieel het werk van God. Dit heet in de missiologie de Missio Dei. Dit principiële uitgangspunt behoedt voor een al te antropologische, een mensgerichte inzet.

Ook bij ons nadenken over het onderwerp getuigen onder Joden is het goed om dit principiële uitgangspunt steeds weer voor ogen te houden. Het vraagstuk gaat hiermee ten diepste om Gods houding ten opzichte van Israël en de volken.

Overigens — en ik haast me dit te schrijven — legitimeert deze inzet geen missionaire passiviteit en luiheid. God schakelt vaak mensen in bij de realisering van Zijn voornemens met deze wereld. Hij verlangt gehoorzaamheid en volgzaamheid.

Instrument van God

Als het gaat om Gods plan met deze wereld, kunnen we niet om het Joodse volk heen. Israël neemt in de Misso Dei een grote plaats in. Israël is een belangrijk instrument van God bij de uitvoering van Zijn heilsplan met deze wereld.

God roept de aartsvader Abraham en sluit met hem een verbond (Gen. 12:1-3 en Gen. 15). Dit verbond heeft niet alleen betrekking op de directe nakomelingen van Abraham, het Joodse volk. Het is van begin af aan Gods voornemen om in Abraham alle volken te zegenen (Gen. 12:3).

Deze verbondssluiting vormt een scharnierpunt in de heilsgeschiedenis en krijgt een nadere invulling bij de verbonds­sluiting op de Sinaï. De nakomelingen van Abraham vormen dan inmiddels een volk: Israël. Dit volk wordt door God uitgekozen om voor Hem ‘een koninkrijk van priesters en een heilig volk’ te zijn (Ex. 19:6). Israël, het koninkrijk van God.

De verkiezing van Israël door God is meer dan een voorrecht. Het is tegelijk een opgave. Aan de verkiezing van Israël zijn namelijk verbondsverplichtingen verbonden. Israël is door God verkoren met een doel: de uitvoering van Zijn heilsplan. Israël wordt door God gezegend om tot een zegen te zijn: de Missio Israelis.

Israëls falen

De verkiezing ten spijt, het Joodse volk faalt keer op keer. Luttele dagen na de verbonds­sluiting op de Sinaï gaat het priestervolk door de knieën voor een afgod (Ex. 32). En een enkele generatie na de vestiging in het land Kanaän leeft Gods volk alsof het geen Koning heeft: ‘Eenieder deed wat juist was in zijn eigen ogen’ (Richt. 21:25).

Tot overmaat van ramp klinkt op een gegeven moment zelfs de roep om een aardse koning; een heuse volksopstand tegen de Koning der koningen. God, de Koning van Israël, wordt miskend. ‘Stel een koning over ons aan om ons leiding te geven, zoals alle volken’ (1 Sam. 8:5). Israël verkiest te leven en te zijn als de andere volken. De stap naar afgoden­dienst is klein.

Ondertussen branden ook de offers in Jeruzalem en blijft Israël zich voorstaan op zijn bijzondere verbondsrelatie met God. Deze dubbele houding is een gruwel in Gods ogen (zie bijv. Jes. 1). Bij een heilige God hoort een heilig volk. God zendt profeten tot Zijn volk. Zij roepen Israël op om zich met een volkomen hart te houden aan de verbonds­voorschriften.

Door zijn voortdurende onbekeerlijkheid roept het volk uiteindelijk de verbondswraak over zich uit. God houdt woord (vgl. Deut. 29:18-28). Het overgrote deel van het volk wordt weggevoerd naar Babel. De ultieme verbondszegen, als Gods eigen volk leven in het beloofde land, wordt Israël afgenomen. Israël wordt als het ware het paradijs uitgezet.

Jezus’ verbondsgehoorzaamheid

Met de ongehoorzaamheid van Israël lijkt Gods heilsplan met deze wereld te falen. Niets is echter minder waar. De Missio Israelis is ondergeschikt aan de Missio Dei. God voorzag proactief in een oplossing voor het falen van Israël.

Hij belooft bij monde van de oudtestamentische profeten een ‘Zoon van David’, een Koning-Messias, een gehoorzame Knecht des Heeren. Het is een blijk van Gods toewijding aan Zijn verbond met Abraham.

Jezus’ verbondsgehoorzaamheid verzoent Israëls verbondsontrouw; Hij maakt van Israëls missie Zijn missie (de Missio Christi). Daarmee garandeert Jezus Christus de voltooiing van Gods heilsplan met Israël en de volken: ‘Zij zullen priesters van God en van Christus zijn, en zij zullen met Hem als koningen regeren’ (Openb. 20:6, vgl. 1 Petr. 2:9).

De verbondsontrouw van Israël en de destructieve acties van de satan kunnen Gods heilsplan wel hinderen, maar niet te niet doen. Daar staat God Zelf voor in. Met de Missio Christi toont Hij aan het laatste woord te hebben; in trouw aan Zijn verbond met Israël en uit liefde voor de mensheid en Zijn schepping.

Drs. A. Groothedde werkt voor het Centrum voor Israëlstudies in Jeruzalem.

Dit artikel is de derde aflevering in een serie artikelen over getuigen onder het Joodse volk.