Jeruzalem, dat ik bemin

In de rubriek ‘gelezen’ dit keer een ‘gezien’, geen boek, maar een DVD. Het dikke boek uit 2011 van Simon Sebag Montefiore, Jeruzalem. De biografie, is door de BBC in 2012 omgewerkt tot een documentaire die – hoe kan het ook anders – door Montefiore zelf gepresenteerd wordt. In 2016 is deze documentaire in Nederland en Vlaanderen met Nederlandse ondertiteling uitgebracht door de Evangelische Omroep.

Montefiore, schrijver, journalist en historicus, laat zien hoe er om de heilige stad gevochten is, zowel vanuit politieke als religieuze motivatie. Jeruzalem: de stad die koning David ongeveer 3000 jaar geleden stichtte. De stad waar de tempels van Salomo en Herodes stonden, de stad waar Jezus tot de kruisdood werd veroordeeld, de stad waar de eerste christenen samenkwamen. Door de eeuwen heen is Jeruzalem dé plaats geworden waar jodendom, christendom en islam elkaar ontmoet(t)en – soms in vrede, vaak in oorlog.

Deze documentaire laat in drie afleveringen zien hoe deze stad is betwist en gevormd door koningen en keizers. De kijker krijgt een goed beeld van hoe de stad onder het geweld van de kruistochten veranderde in één grote ruïne, om vervolgens toch weer op te bloeien. Jeruzalem werd een van de voornaamste bestemmingen voor islamitische pelgrims, een bron van rivaliteit tussen christelijke landen, een heilig toe­vluchts­oord voor Joden van over de hele wereld en, niet te vergeten, het toneel voor een van 's werelds meest uitzichtloze conflicten...

In de eerste aflevering, Bron van heiligheid, staat de ‘geboorte’ van Jeruzalem centraal. Montefiore gaat er vanuit dat de stad ook al vóór David een heilige status had vanwege een bron. Door David en andere heersers ging de dienst aan JHWH centraal staan. Vijandige legers, zoals de Babyloniërs en de Romeinen, vielen de stad aan en vernielden de tempel, zoals de profeten en Jezus hadden voorspeld. Daarom is de Klaagmuur als enige overblijfsel van de tempel dé trekpleister van het jodendom.

De Kruistochten krijgen aandacht in de tweede aflevering met de veelzeggende titel: Invasie, invasie, invasie. Stromen van bloed vulden de straten van Jeruzalem in de middeleeuwen. Ontelbaar veel Joden, christenen en moslims vonden de dood in de straten en op de muren van de stad. Het is wonderlijk dat je in onze tijd nog zoveel uit de verschillende perioden van de geschiedenis kunt terugvinden, terwijl de stad zo vaak in vlammen opging. Steeds weer werd de zwaarbevochten stad herbouwd.

De laatste aflevering heet De dag des oordeels. Joden, christenen en moslims hebben een toekomstverwachting voor Jeruzalem. Maar de klemmende vraag is of zij in het heden in vrede met elkaar kunnen (leren) leven. De stad van vrede is altijd alert vanwege nieuwe spanningen en dreigingen.

Wie kritisch kijkt, kan aan deze DVD veel plezier beleven. Montefiore verstaat de kunst om historische informatie boeiend en krachtig te vertellen. Zeer aanbevolen!