sjofar loelav

Dagboek bij de Joodse Najaarsfeesten 5785


Zondag 29 september = 26 eloel

De gebeden om vergeving bestaan uit een groot aantal onderdelen.
Eén daarvan is het gebed rond ‘de dertien eigenschappen’.

Info: SliechotDe dertien eigenschappen
Extra: Het gebed bij ‘de dertien’

Nu we meeleven met de synagoge is het goed te bedenken dat vanavond de sjabbat begint. In de loop van de middag wordt het in Israël al gaandeweg rustiger. Rond zonsondergang wordt de sjabbat verwelkomd in een speciale dienst in de synagoge. Vandaag (en ook morgen) groet men elkaar met: Sjabbat Sjalom!

Sliechot

Zoals eerder gezegd beginnen Joden de intense gebeden om vergeving (sliechot) al in de maand eloel. Een deel van de Joden doet dat die hele maand. Een ander deel begon daar­mee in de nacht van zaterdag op zondag (altijd in de nacht na de sjabbat die minstens vier dagen voor Rosj Hasjana valt, in 2024 dus op 28 september).

Hiernaast een filmpje van het bidden van sliechot bij de Kotel. Het is daar in bepaalde nachten een massaal gebeuren. We komen er later nog op terug.

sliechot

gebedenboek met sliechot Een van de meest gebruikte Hebreeuwse woorden is sliecha! – ‘sorry!’ of ‘vergeef!’ Het meervoud sliechot is de term voor ‘gebeden om vergeving’. In deze tijd - tot Grote Verzoendag - worden die ’s nachts gezegd, vóór het ochtend­gebed. Zoals Klaagliederen 2:19 zegt:

Sta op, weeklaag in de nacht, vanaf de eerste nachtwake!
Stort uw hart uit als water, voor het aangezicht van de Heere!

De dertien eigenschappen

Een regelmatig terugkerend onderdeel is het noemen van de dertien middot, de eigenschappen van de HERE die ontleend zijn aan Exodus 34:6-7. Daar staat hoe de HERE zich aan Mozes openbaarde, na de zonde met het gouden kalf en nadat Hij gezegd heeft dat Hij toch verder wil gaan met het volk.

De basis voor alle sliechot ligt in hoe de HERE zich geopenbaard heeft, in de eigenschappen die keer op keer nadrukkelijk gezegd of gezongen worden. Niet om iets van ons, maar omdat God is zoals Hij zelf gezegd heeft, is er vergeving.
Het begint met tweemaal ‘HERE’. De naam HERE spreekt van zijn genade en trouw; de herhaling van die naam wordt uitgelegd als: ook nadat wij gezondigd hebben, is Hij dezelfde; daardoor is omkeer mogelijk.

Om over na te denken

  • Kun je van het hierboven genoemde iets leren als het gaat om bidden om vergeving?
  • Wat vind je van het bidden met vaste formuleringen?
sliechot

Het gebed bij ‘de dertien’

Bij de sliechot klinkt herhaaldelijk:

U hebt ons geleerd de dertien [eigenschappen] te spreken. Gedenk ons ten goede het verbond van de dertien, zoals U vanouds aan de nederige [= Mozes] bekendgemaakt hebt, zoals geschreven staat:
‘Toen daalde de HEERE neer in een wolk, ging daar bij hem staan en riep de Naam van de HEERE uit. Toen de HEERE bij hem voorbijkwam, riep Hij: 1HEERE, 2HEERE, 3God, 4barmhartig en 5genadig, 6geduldig en 7rijk aan goedertierenheid en 8trouw, Die 9goedertierenheid blijft bewijzen aan duizenden, Die 10ongerechtigheid, 11overtreding en 12zonde, 13 vergeeft’ en Die kwijtscheldt.
Vergeef ons onze ongerechtigheid en zonde en neem ons als Uw erfdeel. Vergeef ons, onze Vader, want we hebben gezondigd, geef ons kwijtschelding, onze Koning, want wij hebben overtreden. Want U, Here, bent goed en vergevend, rijk aan goedertierenheid voor wie U aanroepen.

Geert de Korte vertelt, vanuit Jeruzalem, over de sliechot die hij meemaakte:

De Sefardische joden hebben een bijzondere traditie die plaatsvindt vanaf de eerste dag in de maand Eloel (de laatste maand van het Joodse jaar) tot aan Jom Kippoer, op de tiende dag van de maand Tisjri (eerste maand van het Joodse jaar). Tijdens deze dagen wordt er elke avond (behalve op vrijdagavond, want dan is het sabbat) bij de Kotel gebeden, de zogenaamde sliechot. Als gezin waren we bij een van deze gebeden aanwezig. Dat was een avontuur, want ze begonnen pas om 00:15. Onze jongste was dusdanig moe, dat ze met een tasje onder haar hoofd in slaap was gevallen op de harde stenen. Op de avond dat wij er waren, waren er meer dan 100.000 mensen op het plein voor de Kotel! Een indruk­wekkende gebeurtenis...

Voorafgaand werd er verschillende keren op de sjofar geblazen en was er muziek en werd er ook gedanst met Torarollen. We waren er al om 9:00, dus we hadden er al even op zitten, maar om 00:15 begonnen de gebeden. De gebeden worden de sliechot genoemd, dat zijn gebeden waarin zonden worden beleden en vergeving wordt gevraagd. Het woord sliechot kennen we in het hedendaags Hebreeuws voor sliecha in de betekenis van ‘sorry’. Als je dat zegt tegen iemand, vraag je dus eigenlijk om vergeving. Maar in de dagen voorafgaand aan Jom Kipoer wordt er vergeving gevraagd aan de Eeuwige en ook aan elkaar.

Op een balkon links van het plein bij de muur waren een aantal chazaniem (een chazan is een voor­zanger) die de gebeden leidden. Sommige gebeden werden ‘gezongen’ door een chazan, andere door de aanwezigen, en het geluid van de sjofar klonk ook. Voor wie wil, deze gebedsbijeenkomsten zijn tot aan Jom Kipoer online te volgen via www.youtube.com/@The.Western.Wall.TheKotel. Ze beginnen rond 23:15 (Nederlandse tijd).

Met Israël mogen we in deze bijzondere periode van het Joodse jaar de Psalmen meebidden, waaronder ook de prachtige psalm 130:

Als U, HEERE, op de ongerechtigheden let,
Heere, wie zal staande blijven?
Maar bij U is vergeving,
opdat U gevreesd wordt.
(...)
Laat Israël hopen op de HEERE,
want bij de HEERE is goedertierenheid
en bij Hem is veel verlossing.
Ja, Hij zal Israël verlossen
van al zijn ongerechtigheden.

Geert maakte een filmpje om ons iets van het gebeuren te laten zien,
zie: www.youtube.com/watch?v=hgnwznDloV8